Apodemus-producten alleen voor vleermuisonderzoek? Zeker niet. Onze BatLure is vorig jaar gebruikt voor onderzoek naar Sunda colugo’s (ook wel ‘vliegende lemuren’) op de Maleise eilanden Penang en Langkawi. Op zondag 28 februari 2021 heeft onze apparatuur zelfs één van de hoofdrollen gespeeld in een aflevering van Chris Packham's Animal Einsteins op BBC Two. De Franse onderzoeksleidster Priscillia Miard vertelt over het onderzoek en deelt haar ervaringen met onze apparatuur.

Eerst even kort, wat zijn colugo’s precies? Het zijn zoogdieren uit Zuidoost-Azië. Dankzij de vlieghuid tussen alle delen van hun lichaam kunnen ze meters ver zweven, van boom tot boom. In 2017 startte Miard haar ‘Night Spotting Project’ naar deze bijzondere dieren. “Voor mijn doctoraatsonderzoek deed ik al eerder onderzoek in Maleisië naar nachtelijke zoogdieren. Colugo’s hadden al snel mijn fascinatie. Er is nog vrij weinig bekend over hun gedrag, ondanks dat ze vrij gemakkelijk waar te nemen zijn. Toen besloot ik mijn project op te starten.”

Ultrasoon geluid uitlokken

Miard en haar collega, vleermuizenonderzoekster Lim Lee Sim, ontdekten enige tijd geleden iets bijzonders: dat de dieren ultrasoon geluid gebruiken om te communiceren. Hier zijn verschillende (wetenschappelijke) artikelen over verschenen. “Ik wilde dit graag verder onderzoeken. In 2020 benaderde de BBC mij voor ‘Animal Einsteins’. Zij wilden weten hoe colugo’s onderling communiceren en het onderzoek samen met mij filmen. Fantastisch natuurlijk! Hiervoor had ik wel de juiste apparatuur nodig.”

BatLure naar Maleisië

Miard is verbonden aan kennisinstituut Wildlifetek. “Via hen kwamen de BBC en ik in contact met Apodemus. Zij wilden me graag sponsoren en dachten goed mee over de benodigde hulpmiddelen. We kwamen uit bij de BatLure: een apparaat dat normaal gesproken vleermuisgeluiden afspeelt. Dit konden we gebruiken om de ultrasone geluiden van colugo’s uit te lokken. Ook kon ik een externe speaker en netadaptor lenen. Apodemus stuurde de apparatuur direct op naar Maleisië. Fijn, want zo kon ik snel van start.”

Echte kletsers

Het onderzoek tijdens de BBC-opnames was een groot succes. “Colugo’s zijn heel sociaal. Ze blijken ontzettend veel te ‘kletsen’. Soms hoorde je in één zin vijf individuen praten. En wat ook opviel: onderling gebruiken ze vergelijkbare geluiden, maar deze geluiden variëren enigszins in frequentie.”

Colugo’s reageren

Miard probeerde eerder al ultrasoon geluid van colugo’s uit te lokken, op het eiland Penang. “Toen we daar aankwamen, waren de colugo’s druk aan de praat. Maar zodra we overgingen tot ‘uitlokking’, werden ze helemaal stil. En het mooie was? Tijdens vervolgonderzoek op Langkawi waren de colugo’s in het begin juist helemaal stil. Vervolgens zetten we de BatLure aan, en de colugo’s reageerden. Ze begonnen druk geluid te maken. ‘Antwoorden’ uitlokken was ons nog niet eerder gelukt. Dat is toch geweldig?”

Pettersson microfoon: goede opnames tot op 40 meter hoogte

Apodemus leende Miard ook nog een Pettersson u256 ultrasound microfoon om de roepen van de colugo`s op te nemen en deze verder te onderzoeken. “Mijn eerdere microfoon kon ik vanwege de ruis gebruiken tot een afstand van 20 meter. Colugo’s vind je hier vaak in bomen van wel 40 meter. De microfoon van Pettersson kon zelfs alle ultrasound-activiteit op die hoogte perfect registreren, zonder noemenswaardige ruis. Uiteindelijk heb ik deze ook zelf aan mijn eigen apparatuurverzameling toegevoegd.”

Blijvende samenwerking

De komende tijd loopt het onderzoek van Miard door. Ze gaat onder meer aan de slag met de vraag: wat betekenen al die verschillende ultrasone geluiden van de colugo’s nu eigenlijk? “Daar ben ik erg benieuwd naar, want er is nog veel onduidelijk. Hopelijk kan ik tijdens mijn vervolgonderzoeken blijven samenwerken met Apodemus.”

Bekijk Chris Packham's Animal Einsteins

Benieuwd naar de aflevering van Miard en onze apparatuur? Bekijk 'm terug via de website van de BBC.